هر آنچه در مورد ابزاردقیق و مهندسی ابزاردقیق باید بدانیم!

شاید شما هم مثل من جزء افرادی باشید که بارها این دو اصطلاح ابزار دقیق و مهندسی ابزار دقیق را شنیده باشید و برایتان سوال پیش آمده باشد که منظور از این دو اصطلاح چیست ؟! اگر اهل سرچ اینترنتی باشید حتما میدونید که با یک سرچ ساده در گوگل خیلی راحت می توانید به خیل عظیمی از تعاریف در مورد این دو عبارت دسترسی پیداکنید که از نظر بنده و حتی شاید خود شما، این تعاریف خودشان هم نیاز به یه جورایی ترجمه و ساده شدن داشته باشند، پس اگه دنبال تعریفی ساده و قابل فهم بدون کلمات و اصلاحات پیچیده فنی هستید با من همراه بشید.

بریم سراغ اولین تعریف یعنی مهندسی ابزار دقیق، خب مهندسی ابزاردقیق چیه؟

همانطور که از اسمش پیداست، مهندسی ابزار دقیق یکی از رشته های فنی و مهندسی هستش که یه جورایی میشه گفت یه رشته میان رشته ای است و در واقع ترکیبی از رشته های مهندسی برق و مهندسی مکانیک می باشد که با اندازه گیری کمیت‌های فیزیکی فشار، دما، سطح مواد در مخارن و … و کنترل آنها سرو کار دارد.

و اما می رسیم به تعریف دوم یعنی ابزار دقیق !!

ابزار دقیق  یک اصطلاح کلی برای ابزارهای اندازه‌گیری است که برای نشان دادن، اندازه‌گیری و ثبت مقادیر فیزیکی استفاده می‌شوند. در واقع میتوان گفت که ابزاردقیق ، ابزارهایی هستند که بر حسب نوع کمیت مورد نیاز واحد تحت کنترل ، اعم از فشار ، دما ، دبی ، سطح و … با توجه به شرایط و استانداردهای تعین شده ، انتخاب و مورد استفاده قرار می گیرند و در حقیقت زیر ساخت یک سیستم کنترل و اتوماسیون و به طور کلی مانیتورینگ را تشکیل میدهند و شامل ابزارهایی هستند  که وظیفه اندازه گیری، انتقال، نمایش، ثبت و کنترل پارامترهای مهم فیزیکی را در پروسه های صنعتی به شکلی دقیق بر دوش دارند.

نمونه هایی از ابزاردقیق :  انواع سنسور، انواع کنترلر، نشاندهنده، ترانسمیتر، رکوردر و…

ابزاردقیق را میتوان به دسته های مختلفی دسته بندی کرد، یکی از این دسته بندی ها براساس نوع عملکرد این ابزار و دیگری به عنوان پارامتری که این ابزار بایستی عملیاتی بر روی آن انجام دهد دسته بندی می شود و اما این دسته بندی ها چه تفاوتی باهم دارند؟

دسته بندی اول : دسته بندی ابزاردقیق براساس نوع عملکرد این ابزار

برای درک بهتر و راحت تر این دسته بندی آن را درقالب مثال تعریف می کنیم ، برای مثال ابزاری که عمل کنترل دما یا فشار و رطوبت و یا سطح را بر عهده دارند به كنترلر مشهورند و به همین ترتیب ابزار نمایش این مقادیر که به ایندیکیتور یا نمایشگر معروفند و ابزار انتقال اطلاعات مقادیر به صورت سیگنال های استاندارد که  ترانسميتر یا منتقل کننده نامیده میشوند .

دسته بندی دوم: دسته بندی ابزار دقیق براساس پارامتری که بر روی آن عملیات انجام می شود

برای مثال بخشهای ابزار دقیق مربوط به دما نظیر کنترلر دما، ترانسمیتر دما و ترمومتر یا نمایشگر دما، ابزار اندازه گیری و کنترل دقیق فشار، فلومتر یا سنجش جریان سیالات و انتقال مقادیر فلو یا کنترل فلو، ابزار سطح سنجی یا اندازه گیری سطح مواد درون مخازن و کنترل دقیق آنها و ابزار سرعت سنجی، ابزار رطوبت سنجی و ….

ابزار دقیق از سه قسمت اساسی  اندازه گیری ، کنترل و ادوات خروجی تشکیل شده است، قرارگیری این سه مجموعه در کنار یکدیگر سیستمی به نام سیستم کنترل اتوماتیک می باشد که وظیفه انجام کنترل فرایندی را در یک مجموعه عملیاتی برعهده دارد.

• اندازه گیرها
  قسمت اندازه گیر مقدار واقعی عنصر مورد نظر را اندازه گیری می کند.

پارامترهای مختلفی در صنایع برای کنترل اندازه گیری می شود. مهمترین پارامترهایی که در صنعت برای کنترل اندازه گیری می شوند عبارتند از :

• اندازه گیری فشار
• اندازه گیری درجه حرارت
• اندازه گیری جریانات سیالات
• اندازه گیری ارتفاع مایعات
• کنترل کننده ها

بخش دوم ابزار دقیق بخش کنترل می باشد

در ابتدای شروع صنعت که کنترل بصورت امروزی نبود کنترل بوسیله عوامل انسانی انجام می شد پس از آن با پیشرفت علم، سیستم کنترل اتوماتیک وارد مرحله جدیدی شد. بعد از مدتی نیز با اختراع ترانزیستور استفاده از کارتهای الکترونیکی برای کنترل آغاز شد، با بوجود آمدن این قطعات کنترلی استفاده از عوامل انسانی برای کنترل ها روزبه روز کمتر و کمتر می شد. تا جایی که همسو با پیشرفت علم، کامپیوترهای صنعتی با نام plc وارد صنعت و کنترل ها و ثبت تغییرات براحتی توسط PLC ها انجام می گردید. امروزه کنترل کنندهای جدیدتری بنام سیستم کنترل کننده توزیع پذیر(DCS) و کنترل کننده های فازی (FCD)  جایگزین PLCها  شده اند که وظیفه کنترل  واحدهای صنعتی را  بر عهده دارند.

• ادوات خروجی

بخش سوم ادوات خروجی هستند، که سیگنال خروجی را از قسمت کنترل کننده می گیرد و متناسب با این سیگنالها عمل می کند.

از مهمترین ادوات خروجی می توان به شیرهای کنترل و الکتروموتورها اشاره کرد. این ادوات با عملکرد خود باعث کنترل پارامترهای اندازه گیری شده در مقدار مطلوب و مورد نظر می شوند .