نرم افزار سرویس نگهداری و تعمیرات پیشگیرانه (PM)

موانع پیش رو در پیاده‌سازی استراتژی‌های نگهداری پیشگیرانه

تدوین استراتژی‌هایی در راستای نگهداری پیشگیرانه نیازمند یک برنامه‌ریزی همه‌جانبه با استناد به داد‌ه‌های موجود است. با توجه به عدم تطابق روش‌ تعمیرات پیشگیرانه با شیوه تعمیرات سنتی در راستای تدوین استراتژی‌های مدنظر ممکن است با مشکلات متعددی روبه‌رو شویم:

ناتوانی در برنامه‌ریزی

همان‌طور که پیش‌تر گفته شد برنامه‌ریزی اولین رکن در پیاده‌سازی استراتژی‌های نگهداری پیشگیرانه است. به‌طوری‌که در صورت عدم برنامه‌ریزی صحیح، طراحی برنامه‌‌ای که به‌طور کامل اجرایی نیست یا عدم اجرای صحیح برنامه باعث بروز اختلالات در چرخه عملیات و کاهش کارایی ماشین‌آلات و تجهیزات می‌شود. برنامه‌ریزی برای نگهداری و تعمیرات پیشگیرانه بخش‌های مختلفی را شامل می‌شود:

• طرح‌ریزی ساختار سازمانی واحد فنی
• برنامه‌ریزی برای فعالیت‌های نگهداری ماشین‌آلاتل
• برنامه‌ریزی برای بازه‌های زمانی کوتاه‌مدت و بلندمدت
• طراحی چرخه امور تعمیراتی
• طراحی چرخه امور نگهداری
• اولویت‌بندی برای تعمیرات فوری

نقص در سیستم‌های اطلاعاتی

یکی از چالش‌های اصلی در زمینه برنامه‌ریزی و طراحی استراتژی وجود نقص در دستگاه‌های اطلاعاتی است. به‌ویژه در شرایطی که در سیستم تعمیرات سنتی ثبت دقیق اطلاعات مربوط به تاریخچه تجهیزات و سوابق تعمیرات رعایت نشده است و یا ممکن است اطلاعات ناقص یا اشتباه ثبت‌شده باشند که این امر مانعی برای برنامه‌ریزی دقیق و کاربردی محسوب می‌شود.

وضعیت دانش و مهارت فنی

عدم مهارت کافی کارکنان بخش فنی یکی از نقاط ضعف سازمان‌های صنعتی ایران است. نداشتن دانش فنی کافی به دلیل عدم دسترسی به آموزش‌های جامع و کاربردی و یا به دلیل خصوصیات خاص تجهیزات سازمان به‌عنوان مهم‌ترین دلایل این مسئله مطرح می‌شود که در طولانی‌مدت منجر به استهلاک، خرابی و کاهش بازدهی تجهیزات و ماشین‌‌آلات می‌شوند.

از سوی دیگر تیم‌های PM ممکن است ازنظر برنامه‌ریزی و پیاده‌سازی استراتژی‌های نگهداری پیشگیرانه قوی باشند امام همچنان ضعف در بخش‌های عملیاتی مسئله‌ای است که مانع از پیاده‌سازی صحیح استراتژی‌های نگهداری پیشگیرانه می‌شود و به‌وضوح در بهره‌وری سازمان‌ها تأثیر می‌گذارد.

حجم بالای تعداد تعمیرات فوری

به دلیل عدم نگهداری صحیح و عدم انجام منظم و طبق برنامه سرویس‌های دوره‌ای، بخش فنی همواره با حجم زیادی از تجهیزات در صف تعمیرات فوری مواجه است و فرصت کافی برای رسیدگی به نگهداری پیشگیرانه را ندارد.

انواع نگهداری و تعمیرات پیشگیرانه

PM در چهار دسته‌بندی اصلی قرار می‌گیرد. با در نظر گرفتن ضرورت اجرای عملیات نگهداری و تعمیرات پیشگیرانه بر روی تمامی قطعات، تجهیزات و سیستم‌ها، لازم به ذکر است که هیچ‌کدام از انواع نگهداری پیشگیرانه بر دیگری ارجحیت ندارد.

یکی از روش‌هایی که به انتخاب نوع نگهداری پیشگیرانه کمک می‌کند توجه به توضیحات سازنده تجهیزات است.

در ادامه به معرفی چهار دسته‌بندی اصلی نگهداری و تعمیرات پیشگیرانه می‌پردازیم:

۱- سرویس و نگهداری پیشگیرانه دوره‌ای:

این برنامه را می‌توان به‌عنوان معروف‌ترین و در اکثر مواقع کم‌هزینه‌ترین نوع سرویس و نگهداری پیشگیرانه معرفی کرد. در این برنامه اقدامات و وظایف پیشگیرانه در بازه‌های زمانی مشخص به‌صورت هفتگی، ماهانه، فصلی یا سالانه صورت می‌گیرد.

در اکثر دفترچه‌های راهنمای تجهیزات برنامه پیشنهادی برای سرویس و نگهداری پیشگیرانه دوره‌ای مطرح‌شده است. این برنامه‌ مزایا و معایبی نیز به همراه دارد.

حداقل هزینه برای شروع و عدم نیاز به تجهیزات اضافی به‌عنوان مزایا و احتمال انجام فعالیت‌های غیرضروری به‌عنوان مزایای سرویس و نگهداری پیشگیرانه دوره‌ای در نظر گرفته می‌شود.

۲- نگهداری مبتنی بر پیش‌بینی:

نگهداری مبتنی بر پیش‌بینی نوع پیشرفته‌ای از برنامه نگهداری و تعمیرات پیشگیرانه است که با استفاده از سنسورهای مختلف و ابزارهای تخصصی تحلیل اطلاعات، برنامه زمانی بهینه‌ای برای اجرای عملیات نت بر روی تجهیزات و ماشین‌آلات تدوین می‌کند.. اصلی‌ترین کاربرد این سیستم انتخاب زمان بهینه و عدم اجرای بیش‌ازحد و یا کمتر از حد نیاز عملیات نگهداری بر روی تجهیزات به‌منظور پیشگیری از خرابی است.

۳- سرویس و تعمیرات مبتنی بر متر:

این سیستم معمولا برای تجهیزاتی به کار گرفته می‌شود که عملکرد آن‌ها بر اساس پارامترهای قابل‌شمارش سنجیده می‌شود. برای مثال جهت ارزیابی میزان تولید یا ساعات کارکرد.

مثال: هر ۵۰۰۰ کیلومتر باید تعویض روغن صورت بگیرد.

۴- نگهداری نسخه‌ای PM:

این نوع نگهداری مشابه با نگهداری مبتنی بر پیش‌بینی بر اساس داده‌ها و تحلیل آن‌ها عمل می‌کند با این تفاوت که در نگهداری نسخه‌ای، داده‌های دریافتی توسط نرم‌افزار ماشین لرنینگ در راستای مشخص شدن اقدامات بعدی تجزیه‌وتحلیل می‌شود.

هدفمندسازی هزینه‌ها و درجه دقت بالا در تدوین برنامه از ویژگی‌های این نوع نگهداری است. نرم‌افزار ماشین لرنینگ داده‌های متنوعی را اختیار مدیران قرار می‌دهد که می‌توانند از میان آن‌ها دست به انتخاب بزنند.

لازم به ذکر است نگهداری نسخه‌ای PM بسیار گران است و متناسب با نیازهای سازمان شخصی‌سازی ‌می‌شود.

مزایای سرویس نگهداری و تعمیرات پیشگیرانه

افزایش ایمنی: ایمنی و سلامت تجهیزات ارتباط مستقیمی با نگهداری و تعمیرات دارد و احتمال وقوع آسیب‌های غیرمنتظره و ازکارافتادن ماشین‌آلات را کاهش می‌دهد.

افزایش طول عمر تجهیزات: انجام عملیات مطابق با برنامه نگهداری و تعمیرات منجر به استفاده بهینه از تجهیزات می‌شود همچنین در صورت بروز هرگونه ایراد کوچکی در دست تعمیر قرار می‌گیرد و در همین راستا طول مفید دستگاه افزایش می‌یابد.

افزایش بهره‌وری: همان‌طور که پیاده‌سازی استراتژی‌های صحیح و کاربردی جهت سرویس (PM) منجر به افزایش راندمان سازمان می‌شود استراتژی‌های ناکارآمد نیز می‌تواند ظرفیت تولید یک واحد تولیدی را تا ۲۰ درصد کاهش دهد.

به‌طورکلی استفاده از به‌کارگیری برنامه PM کارآمد در کنار سیستم نرم‌افزاری مناسب نتایجی مطلوبی چون کاهش توقفات تجهیزات، افزایش کارایی و بهره‌وری آن‌ها و تمرکز بیشتر تیم نگهداشت بر روی مسائل مهم را به همراه دارد.

کاهش هزینه‌ها: طبیعی است که انجام به موقع تعمیرات و سرویس‌های دوره‌ای از بروز خرابی‌ها بزرگ که منجر به ازکارافتادن دستگاه و عملیات وابسته به آن می‌شود جلوگیری می‌کند.

مصرف انرژی کمتر: زمانی که ماشین‌آلات و تجهیزات در شرایط عادی و بهینه فعالیت می‌کنند انرژی کمتری نسبت به زمانی که در حالت ضعیف کار می‌کنند مصرف می‌کنند. همچنین سرویس PM در تشخیص مصرف بی‌رویه انرژی و عوامل آن نقش اساسی دارد.

معایب نگهداری و تعمیرات پیشگیرانه PM

نیاز به منابع بیشتر: انجام عملیات PM به‌عنوان یک فرایند تخصصی به بودجه و نیروی کار بیشتری نیاز دارد و همین موضوع باعث شده است بعضی از سازمان‌ها از این فرایند تنها برای تجهیزات گران و ضروری خود استفاده کنند.

محدودیت‌های بودجه‌ای: تعمیرات PM نسبت به تعمیرات سنتی امری پرهزینه‌تری است به همین دلیل بسیاری از سازمان‌های کوچک با بودجه‌های محدود نسبت به انجام این عملیات به‌عنوان یک امر غیرضروری خودداری می‌کنند که خوشبختانه به‌مرورزمان و با افزایش آگاهی این طرز فکر نسبت به گذشته بسیار کم‌رنگ شده است.

زمان‌بر بودن: همان‌طور که پیش‌تر اشاره‌شده PM به‌عنوان یک فرایند تخصصی نیاز به زمان و هزینه زیادی دارد و برخی از سازمان از صرف زمان زیاد برای نظارت بر سلامت دارایی‌های خود صرف‌نظر می‌کنند.

سازمان‌دهی دشوار: هرچقدر میزان تجهیزات قابل بررسی بیشتر باشد سازماندهی فرایند PM دشوارتر خواهد بود. استفاده از نرم افزارهای اختصاصی در این زمینه می‌تواند تا حد زیادی پیچیدگی و سختی عملیات را کاهش دهد.