- ۹۸۳
- 0
- ۱۸ دقیقه
ناوگان حمل و نقل در حوزه کسب‌وکار، به مجموعه‌ای از وسایل نقلیه متعلق به یک شرکت یا سازمان خصوصی و دولتی گفته می‌شود که وظیفه حمل و نقل افراد و جابه‌جایی انواع محموله را بر عهده دارد. ناوگان‌ها دسته‌بندی‌های متفاوتی دارند اما معمولا برحسب سایز و تعداد وسایل نقلیه در سه دسته ناوگان کوچک، متوسط و بزرگ قرار می‌گیرند. در این دسته‌بندی مجموعه‌هایی با دو یا بیشتر از دو وسیله نقلیه به‌عنوان ناوگان حمل و نقل شناخته می‌شوند.
انواع دسته‌بندی ناوگان حمل و نقل زمینی
موتورسیکلت‌ها: ناوگان موتورسیکلت‌ها شامل تمام وسایل نقلیه موتوری است که دو یا سه‌چرخ دارند. از این ناوگان به‌عنوان پیک درون‌شهری، برای جابه‌جایی محموله‌های کوچک، بسته‌های پستی و غذا استفاده می‌شود.
ناوگان سبک: وسایل نقلیه با حداکثر ۳.۵ تن وزن در این گروه قرار می‌گیرند. خودروهای سواری، وانت، وانت‌بار و کامیونت همگی ناوگان سبک محسوب می‌شوند که برای جابه‌جایی محموله‌های سبک تا متوسط در سطح شهر و بین شهری به کار گرفته می‌شوند.
ناوگان نیمه سنگین: کامیون باری که بیش از ۳.۵ تن وزن‌دارد در این دسته‌بندی قرار می‌گیرد. از این ناوگان برای جابه‌جایی محموله‌های سنگین بین‌شهری، حمل سوخت و حمل و نقل خارج از کشور استفاده می‌شود.
ناوگان سنگین: هواپیما، کشتی، تریلی و قطارها در این دسته‌بندی قرار می‌گیرند. کاربرد این دسته از ناوگان پیمایش مسافت‌های طولانی و حمل‌ونقل بین کشورها است.
مشکلات و چالش‌های ناوگان حمل و نقل
صنعت حمل و نقل در انواع زمینه جاده‌ای، دریایی و هوایی به دلیل عدم زیرساخت‌های استاندارد همواره با مشکلاتی مواجه است که تاثیر مستقیمی در پیشرفت و ارائه خدمات آن داشته است.
برای مثال از مهم‌ترین چالش‌ها در زمینه حمل و نقل و باربری می‌توان به افزایش ترافیک و شلوغی جاده‌ها اشاره کرد. این مسئله در کنار عدم ظرفیت و عدم وجود زیرساخت‌های مناسب بسیاری از جاده‌های کشور منجر به افزایش زمان تلف‌شده طی فرایند جابه‌جایی، تأخیر در سفرها و افزایش آلاینده‌ها در هوا شده و در مقیاس گسترده منجر به کاهش بهره‌وری سازمان و افزایش هزینه‌ها می‌شود.
اقدامات سازنده جهت نوسازی جاده‌ها، بندرها و فرودگاه‌ها بر اساس استانداردهای جهانی گامی موثر در جهت بهبود عملکرد ناوگان حمل و نقل کشور محسوب می‌شود. در ادامه اشاره کوتاهی به برخی دیگر مشکلات موجود در صنعت حمل و نقل خواهیم داشت.
امنیت و سلامت محموله
تحویل سلامت و ایمن محموله‌ها یکی از اصلی‌ترین چالش‌های عملیات لجستیک محسوب می‌شود. محموله‌ها ممکن است بسیار ارزشمند، حاوی مواد اشتعال‌زا، مصرفی یا فاسدشدنی باشند بنابراین ایجاد یک شرایط استاندارد برای جابه‌جایی و عدم آسیب آنها یکی از اقدامات مهمی است که مدیران لجستیک موظف به انجام آن هستند.
جهت کسب اطلاعات بیشتر با رادشید، تولید کننده انواع ردیاب های خودرو و شخصی و ارائه دهنده سیستم مدیریت ناوگان تماس بگیرید، شماره تماس : ۰۳۱۳۵۴۴
عدم هماهنگی و همکاری بین سازمان‌ها
عدم مدیریت و هماهنگی بین مدیران ناوگان و سازمان، به‌ویژه در حوزه فعالیت ناوگان‌های درون‌شهری علت اصلی به وجود آمدن بسیاری از مشکلات ازجمله؛ ترافیک، ناکارآمدی حمل‌ونقل عمومی و آلودگی هوا است.
به‌کارگیری راهکارهای نوین، استفاده از ابزار هوشمند، سازوکارهایی در راستای تعامل و همکاری بین شهرداری و سازمان حمل و نقل عمومی، سازمان‌های مربوط به فرودگاه‌ها، راه‌آهن به‌منظور حل چالش‌های موجود امری ضروری است.
آلودگی هوا و زیان به محیط‌زیست
انتشار آلاینده‌ها و ذرات معلق یکی از عوامل اصلی در افزایش آلودگی هوا به شمار می‌رود و منجر به بروز مشکلات جدی و کاهش کیفیت زندگی شهروندان می‌شود همچنین و با تاثیرات مخربی که بر محیط‌زیست دارد در طولانی‌مدت منجر به تخریب منابع طبیعی، از بین رفتن تنوع زیستی و تغییرات اب و هوایی می‌شود.
به‌عنوان مثل تردد هر خودرو یا موتورسیکلت فرسوده بالای ۳۵ تا ۴۰ درصد آلودگی تولید می‌کند، تصور کنید تردد روزانه حجم بالایی از خودروها و موتورسیکلت‌های فرسوده چه تاثیری بر آلودگی هوا دارد؟
از همین روز الزام طرح تعویض خودروهای فرسوده، اخذ برگه معاینه فنی، کنترل مصرف سوخت و مدیریت استفاده از سوخت پاک در ناوگان‌های زمینی الزامی است.
خودروهای قابل‌استفاده در ناوگان حمل و نقل
روزانه حجم زیادی محموله در سطح شهری و بین‌شهری جابه‌جا می‌شود و در کنار آن ناوگان حمل و نقل عمومی درون‌شهری است که وظیفه خطیر جابه‌جایی تعدادی بسیار زیادی انسان را بر عهده دارد. به‌طورکلی نکات بسیاری در تعیین نوع خودرو قابل‌استفاده در ناوگان حمل و نقل مؤثر است. اندازه خودرو، ظرفیت بار قابل‌حمل، وزن، تجهیز به سنسورهای دما، وزن و… همگی از عوامل تأثیرگذار در انتخاب خودروهای مناسب در این ناوگان است.
در ادامه به بررسی برخی از متداول‌ترین خودروهای ناوگان حمل و نقل در ابعاد مختلف می‌پردازیم.
وانت‌بار
وانت‌بار شناخته‌شده‌ترین خودرو در زمینه حمل و نقل کالا در ایران است. این خودرو با ظرفیت حمل ۱۰۰ تا ۴۰۰۰ کیلوگرم بار برای حمل و نقل بارها در سطح شهری استفاده می‌شود. کوچک‌ترین وانت‌بار در بازار ایران پراید وانت محصول شرکت سایپا است با ظرفیت حمل بار ۴۵۰ کیلوگرم و نیسان جونیور که به‌عنوان نیسان آبی نیز شناخته می‌شود، بیشترین ظرفیت حمل بار نسبت به سایر وانت‌بارهای موجود در بازار ایران را دارد.
کامیونت
کامیونت کاربردی‌ترین خودرو برای حمل بار در سطح شهر است. کامیونت‌ها با توان حمل بار بین ۳ تا۶ تن بین کامیون و وانت‌بار قرار دارند و با ظرفیت بیشتر از وانت و قوانین تردد راحت از کامیون برای جابه‌جایی بارهای سنگین درون‌شهری استفاده می‌شوند. کامیونت‌ها بر اساس عملکرد در انواع گوناگونی، یخچال دار، تانکر، کمپرسی، باری و مسقف تولید می‌شوند.
بهترین برندهای کامیونت در ایران ایسوزو، فاو، فوسو، جک، آمیکو، کاویان، هیوندای، فورس، الوند هستند که سازمان ها و صنایع بر اساس نوع فعالیت می‌توانند گزینه‌های مناسب خود را انتخاب نمایند.
کامیون
کامیون‌ها انواع مختلفی دارند و بر اساس نوع فعالیت صنایع مختلف به‌صورت تخصصی به‌کار گرفته می‌شوند. انواع کامیون‌ها عبارتند از اتاق‌دار، کامیون کمپرسی، کامیون مسقف، یخچال‌دار، کامیون تانکر. ظرفیت بار قابل حمل کامیون‌ها بین ۶ تا ۱۵ تن است و اکثر موارد برای حمل و نقل بین‌شهری استفاده می‌شوند. کامیون آتش‌نشانی از موارد استفاده کامیون در سطح شهر است. شرکت ولوو یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان کامیون در سراسر جهان است که در ایران نیز بسیار محبوب است. بنز، اسکانیا، فاو، الوند، ایسوزو، داف، مان، رنو از دیگر برندهای معروف سازنده کامیون به شمار می‌روند.
حمل و نقل به عنوان یکی از پایه های اصلی توسعه هر کشور نقش کلیدی در پیشرفت اقتصادی دارد، در حال حاضر تمامی کشورهای پیشرفته به زیرساخت های اصولی برای انواع حمل و نقل زمینی، هوایی، ریلی و دریایی مجهز هستند. زیرساخت‌های حمل و نقل در ایران نیز به‌عنوان یک کشور درحال‌توسعه در حال شکل‌گیری است اما روند این توسعه در مقایسه با دیگر کشور پایین‌تر است.
بهمن عشقی مدیرکل سابق دفتر ایمنی و ترافیک سازمان راهداری و حمل کشور نرخ پایین سوخت ناوگان، تردد به کسرهای خالی، حمل و نقل خرده مالکی و خروج ثروت تولیدی حمل نقل از این سیستم را بخشی از دلایل کاهش بهروری این بخش در کشور می‌داند.
همچنین جاده‌ها به‌عنوان شاهراه اصلی حمل و نقل در سراسر جهان، استانداردهایی دارند که بر اساس آن سنجیده می‌شوند. بر اساس داده‌های مربوط به این شاخص از سال ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۹ وب سایت گلوبال اکونومی، کشور ایران جایگاه ۷۷ جهانی و در قاره آسیا جایگاه ۲۲ را به خود اختصاص داده است.
چگونه سیستم مدیریت ناوگان هزینه‌ها را کاهش می‌دهد؟
سیستم مدیریت ناوگان به طور قابل‌توجهی به کاهش هزینه‌ها در عملیات حمل و نقل کمک می‌کند. یکی از مهم‌ترین مزایای این سیستم‌ها بهینه‌سازی مسیرها است. با استفاده از اطلاعات دقیق و لحظه‌ای از موقعیت خودروها، بهترین و کوتاه‌ترین مسیر برای هر سفر انتخاب می‌شود، که این موضوع مستقیماً منجر به کاهش مصرف سوخت و در نتیجه کاهش هزینه‌های سوخت می‌شود.
سیستم‌های مدیریت ناوگان با رصد وضعیت فنی وسایل نقلیه به طور منظم و دقیق، می‌توانند از خرابی‌های ناگهانی جلوگیری کنند. نگهداری پیشگیرانه که از طریق این سیستم‌ها ممکن است، هزینه‌های تعمیرات سنگین و توقف‌های طولانی مدت خودروها را کاهش می‌دهد. همچنین، با جلوگیری از استفاده بیش از حد از وسایل نقلیه، عمر مفید آنها افزایش یافته و هزینه‌های جایگزینی خودروها به تعویق می‌افتد.
با داشتن اطلاعات دقیق از راننده‌ها و عملکرد آنها، می‌توان بهره‌وری رانندگان را افزایش داد و هزینه‌های مربوط به اضافه‌کاری یا مدیریت ناکارآمد منابع انسانی را به حداقل رساند. همچنین سیستم‌های مدیریت ناوگان می‌توانند با ارائه گزارش‌های دقیق و قابل تجزیه و تحلیل، به مدیران کمک کنند تا تصمیمات بهتری برای کاهش هزینه‌ها بگیرند. در نهایت، با کنترل بهتر رانندگی و کاهش تخلفات جاده‌ای، هزینه‌های ناشی از جریمه‌ها و خسارات بیمه‌ای نیز کاهش می‌یابد. به این ترتیب، سیستم مدیریت ناوگان نه تنها باعث کاهش هزینه‌های مستقیم می‌شود، بلکه به بهبود عملکرد کلی کسب‌وکار و افزایش سودآوری کمک می‌کند.
نقش سیستم مدیریت ناوگان در ناوگان حمل و نقل
سیستم مدیریت ناوگان حمل و نقل انقلابی در مدیریت لجستیک و گامی رو جلو در جهت بهبود بهره وری زنجیره تامین محسوب می شود چرا که به عنوان رهکاری نوین برای حل چالش مدیران ناوگان در راستای ارتقای بهره وری فرایند حمل و نقل، تامین امنیت و حفظ سرمایه سازمان ها عمل می کند.
هدف اصلی این سیستم تسهیل فرایند تصمیم‌گیری، مدیریت ماموریت‌ها، کنترل چرخه عمر ناوگان و افزایش بهره‌وری سازمان است.
برخی از قابلیت‌های سیستم مدیریت ناوگان:
- ردیابی لحظه‌ای موقعیت ناوگان
- قابلیت ارسال هشدارهای از پیش تعیین شده
- نظارت بر رفتار راننده و شناسایی رفتارهای پرخطر
- مدیریت هوشمند فرایند درخواست و اعزام خودروهای عملیاتی
- اطمینان از سلامت ناوگان و محموله
نقش فناوری‌های نوین در مدیریت ناوگان حمل و نقل
فناوری‌های نوین نقشی کلیدی در بهبود و مدیریت کارآمد ناوگان حمل و نقل ایفا می‌کنند. برخی از مهم ترین این فناوری ها به شرح زیر است:
سیستم‌های ردیابی GPS : این سیستم پیشرفته به شرکت‌ها اجازه می‌دهد تا در لحظه از موقعیت وسایل نقلیه خود مطلع شوند. این اطلاعات به بهینه‌سازی مسیرها و زمان‌بندی دقیق‌تر کمک کرده و در نهایت منجر به کاهش هزینه‌های سوخت و افزایش بهره‌وری می‌شود.
اینترنت اشیا (IoT) : فناوری‌های پیشرفته مانند اینترنت اشیا (IoT) و حسگرهای هوشمند به رصد دائمی وضعیت فنی وسایل نقلیه کمک می‌کنند. این حسگرها اطلاعات دقیقی از وضعیت قطعات مختلف خودرو ارائه می‌دهند و با اطلاع‌رسانی درباره خرابی‌ها یا نیاز به تعمیرات پیشگیرانه، از توقف‌های ناگهانی و هزینه‌های اضافی جلوگیری می‌کنند. این نوع مدیریت هوشمندانه، عمر مفید خودروها را افزایش داده و هزینه‌های تعمیر و نگهداری را به حداقل می‌رساند.
نرم‌افزارهای پیشرفته مدیریت ناوگان: این نرم‌افزارها با ارائه گزارش‌های دقیق و تحلیل عملکرد رانندگان و وسایل نقلیه، به مدیران کمک می‌کنند تا تصمیمات بهتری برای بهبود عملکرد و کاهش هزینه‌ها اتخاذ کنند.
در نهایت، فناوری‌های نوین با کاهش خطاهای انسانی و افزایش کنترل‌های خودکار، مدیریت ناوگان را به سطحی حرفه‌ای‌تر و کارآمدتر می‌رسانند و به شرکت‌ها کمک می‌کنند تا در بازاری رقابتی، عملکرد بهتری داشته باشند.
راهکارهای مقابله با مشکلات ناوگان حمل و نقل در ایران
مشکلات ناوگان حمل و نقل در ایران به دلایل مختلفی همچون زیرساخت‌های ناکافی، نبود هماهنگی بین سازمان‌ها و فرسودگی وسایل نقلیه بروز می‌کند. برای مقابله با این چالش‌ها، راهکارهای مختلفی وجود دارد که می‌تواند به بهبود کارایی و کاهش هزینه‌ها کمک کند.
یکی از مهم‌ترین راهکارها، بهبود و توسعه زیرساخت‌های حمل و نقل است. دولت و بخش خصوصی می‌توانند با سرمایه‌گذاری در به‌روزرسانی جاده‌ها، ایستگاه‌های بارگیری و نقاط ارتباطی، فرایند حمل و نقل را تسهیل کنند. این اقدامات باعث افزایش سرعت و ایمنی در حمل و نقل شده و از فرسودگی و هزینه‌های اضافی جلوگیری می‌کند.
همچنین، هماهنگی بین سازمان‌ها و ارگان‌های مرتبط با حمل و نقل نیازمند توجه است. ایجاد یک سیستم مرکزی برای هماهنگی و تبادل اطلاعات بین سازمان‌ها می‌تواند از دوباره‌کاری‌ها و تأخیرها جلوگیری کرده و کارایی سیستم را افزایش دهد. در نهایت، آموزش رانندگان و کارکنان مرتبط با ناوگان در مورد تکنولوژی‌ها و اصول بهینه‌سازی می‌تواند بهبود‌های ماندگارتری در عملکرد ناوگان حمل و نقل ایجاد کند.